Để đọc cho biết...
ĐÔI ĐIỀU VỀ HOAX & SCAM
Vài năm trước, nhiều người nhận được loạt email gửi đến mail list với hình ảnh em bé thật đáng thương và nội dung đại loại: em bé này mới sinh bị bệnh nan y “bbbb” nào đó. Ericsson đồng ý tặng cho em “nnn” sent với mỗi email gửi đi trên mạng về nội dung này và cc cho địa chỉ xxxxx ở Ericsson. Trò lừa chỉ dừng lại khi nhiều người nhận được email nữa từ admin của Ericsson cho biết đó là HOAX, địa chỉ email xxxxx là không có thật và Ericsson không làm từ thiện kiểu này. Đừng phá Ericsson nữa…
HOAX là gì?
Hoax là việc lừa người khác tin vào một điều không có thật. Hoax có thể là các trò lừa đảo trong ngày cá tháng tư, hành động nghi binh hay cung cấp thông tin tình báo giả trong chiến tranh... Đối với cư dân mạng, hoax là những nội dung gửi đến có câu hãy chuyển tiếp nội dung này đến tất cả nhưng người bạn biết (qua mail, qua instant messenger...) để làm gì đó hay những nội dung không có câu trên nhưng khiến bạn phải quan tâm và tự giác gửi đến những người bạn yêu mến.
Đối với cư dân mobile, hoax là những tin nhắn có dạng: Chúc mừng bạn trúng thưởng... Để nhận thưởng hãy nhắn lại nội dung "NAP xxxx" đến số 8730, 8xxx, 1900xxxx....
Đối với cư dân mobile, hoax là những tin nhắn có dạng: Chúc mừng bạn trúng thưởng... Để nhận thưởng hãy nhắn lại nội dung "NAP xxxx" đến số 8730, 8xxx, 1900xxxx....
Tại sao HOAX lại lan truyền được
Vì Hoax đánh vào lòng tham (được tiền, được may mắn), lòng trắc ẩn (làm từ thiện, giúp đỡ, chia xẻ tâm tư tình cảm), hoặc nỗi sợ hãi (không làm theo sẽ gặp xui xẻo) của con người. Cần phân biệt Hoax với các Virus phá hoại dựa vào tính tò mò (mở ra xem hình, nghe nhạc, xem phim).
HOAX tác hại thế nào
Đối với bản thân bạn, HOAX có thể làm bạn mất một món tiền và mất thời gian, quan trọng hơn là hoax khiến bạn không còn phân biệt đâu là thật giả, đánh mất lòng trắc ẩn, dễ khiến bạn trở nên vô cảm trước những thông điệp kêu gọi lòng trắc ẩn thật. Đối với bạn bè của bạn, HOAX khiến họ nhận thêm nhiều thư rác.
Đối với cơ sở hạ tầng, HOAX khiến cho lưu lượng dữ liệu truyền tải qua mạng đột biến, khiến băng thông (nhất là ở Việt Nam) đã chật hẹp càng trở nên chật hẹp hơn, cản trở sự lưu truyền của thông tin khác. HOAX có thể đánh sập cả hệ thống server (ví dụ như mail server) nếu không được tổ chức tốt... Đó là chưa kể HOAX có thể chứa mã độc để gieo virus và lấy cắp thông tin.
Làm gì để tránh HOAX
Hoax ngoài xã hội rất khó kiểm chứng! Chúng ta thường đọc lướt qua, rồi làm thêm động tác phát tán. Bất kể hư thực, đúng sai. Không thèm phản biện. Không cần cân nhắc cái tin mình gửi đi có gây hại cho ai, và thực sự làm lợi được cho ai…
Trên thế giới @ thì: Ông bà ta có câu: "Uốn lưỡi bảy lần trước khi nói". Vì vậy trước khi chuyển tiếp thông điệp nào đó đến nhiều người khác hãy nghĩ kỹ ba lần:
- Tin này có đúng không? Trên thế giới mạng, thông tin được truyền đi cực kỳ mau lẹ và nhận xét đánh giá về nội dung cũng được phổ biến rộng rãi nhanh chóng. Vì vậy nếu có nghi ngờ, bạn chỉ cần dùng một vài từ khoá trong nội dung để lên các website tìm kiếm. Bạn sẽ nhanh chóng kiểm chứng được nội dung hoặc nhận được cảnh báo về HOAX. Nếu chưa thấy, chờ thêm một vài tiếng nữa tìm lại hoặc hỏi thăm chuyên gia rồi hãy gửi cũng chưa muộn.
- Có nên làm theo đề nghị trên thông điệp?
- Có nên bảo người khác làm theo đề nghị trên?
Có bao giờ bạn tự hỏi, giữa đời sống hối hả thông tin như thế; có bao giờ ta kịp có một điểm dừng, một khoảng lặng, một dấu hỏi chắn ngang, để cho mình quyền tự vấn lương tâm: rằng, có phải mọi tin đồn nên tiếp tục được chuyển đi, còn bao nhiêu hệ lụy đều nằm ngoài vùng trách nhiệm của mình… Hay ta cứ chậc lưỡi, thôi cứ send đi đã. Ai không thích thì chỉ việc xóa…
Mỗi người chúng ta phải biết nêu cao tinh thần cảnh giác, ngay cả với những gì người thân, người quen, bạn bè gửi tới.
Nigeria scam 
Có thể nói đây là “ông tổ” của làng lừa đảo trên mạng. Xuất xứ từ Nigeria, chiêu lừa là gởi email đề nghị bạn cho mượn tài khoản ngân hàng để chuyển một khoản tiền kếch xù vài trăm triệu USD. Sau khi chuyển vào đó, bạn sẽ được chia 30%, một đề nghị quá hấp dẫn. Kẻ lừa đảo thường giả danh là con cái của một quan chức tham nhũng nào đấy mà chỉ có dùng tài khoản trung gian của bạn họ mới rút tiền ra được. Khi cá cắn câu, kẻ lừa đảo sẽ dẫn dụ khéo léo với hàng lô lý do hợp lý để nạn nhân chuyển tiền làm thủ tục, thường là vài ngàn USD. Sau khi nhận được tiền, chúng biến mất.
Năm 2005, tác giả bài viết này đã từng tiếp xúc với một kẻ lừa đảo như thế. Trong vai con gái một viên tướng bị quân đảo chính giết hại phải sống trong trại tị nạn Liên hiệp quốc, “nàng” nhờ tôi giúp giải thoát số tiền 150 triệu USD còn bị kẹt trong một tài khoản bí mật của cha. Để chứng minh, cô ta email toàn bộ giấy tờ liên quan (trông y như thật) và cả hình ảnh cô ta (đẹp cỡ người mẫu Naomi Campbell khiến ai thấy cũng nao lòng) và cả hình chụp với người quá cố. “Nàng” dùng tiếng Anh chuẩn, nói là đã du học ở Anh, đúng như gia thế của nàng.
Trong vai một thương gia giàu có, tốt bụng tôi được “nàng” săn lùng ráo riết. Dù than là ở trại tị nạn nhưng hễ tôi online trên Yahoo! Messenger là “nàng” xuất hiện tỉ tê: “Anh là hiệp sĩ cứu đời em và em trai em, ơn này em chẳng bao giờ quên!”
Sau nửa tháng tung hứng, tôi bèn chấm dứt bằng cách hỏi thủ tục “cứu đời em”. “Em” liền thủ thỉ là phải chuyển vài chục ngàn USD làm thủ tục. Thấy tôi cứ ngâm cứu đề nghị này, “em” giảm giá dần dần xuống vài ngàn rồi cuối cùng chỉ còn vài trăm USD cũng chấp nhận. Khi tôi “biến mất” trên Yahoo! Messenger, khoảng nửa năm sau “nàng” vẫn cố bắt liên lạc và còn xuất hiện thêm một lô nick khác cố add nick tôi vào.
Các tổ chức Nigeria scam đã lừa đảo đến con số triệu USD tại các nước khác. Ở Việt Nam, khó biết chính xác thiệt hại vì những người bị lừa, thường là doanh nghiệp, chọn giải pháp im lặng, ngậm bồ hòn làm ngọt vì sĩ diện.
Trúng số, trúng thưởng
Chiêu này tương tự như Nigeria scam, thường gởi email thông báo nạn nhân đã trúng xổ số hay trúng thưởng một món hàng giá trị lớn. Cập nhật nhất là xổ số nhân World Cup... 2010 tại Nam Phi. Khi bạn bấm vào link trong mail sẽ thấy trang web của công ty xổ số rất nghiêm chỉnh. Trên web còn có hình ảnh và địa chỉ của những người trúng giải khác để bạn gởi email, gọi điện thoại liên lạc để họ xác nhận chuyện trúng thưởng là có thật. Hình ảnh những người trúng giải chụp cạnh đống tiền thưởng quả là hấp lực mê người. Và, để lãnh giải, bạn phải nộp tiền làm thủ tục, có khi lên tới vài chục ngàn USD.
Chiêu này ở Việt Nam cũng có khá nhiều người bị dính. Tác giả bài viết này từng giải thích cho một sinh viên nhận được email trúng số, khẳng định rằng đó chỉ là trò lừa. Thế nhưng, sau một tiếng nói khô cả cổ, chàng trai trẻ vẫn chưa thông: “Em thấy trên website của họ thông tin rất nghiêm chỉnh mà?”.
Đầu tư
Chiêu lừa này đơn giản là dùng lãi suất cao đến mức phi lý để dẫn dụ nạn nhân gởi tiền như kiểu colonyinvest làm vừa qua ở Việt Nam. Ở nước ngoài, số vụ lừa loại này đang giảm dần vì luật pháp chặt chẽ hơn, người dân cũng được thông tin đầy đủ nên tỉnh táo hơn.
Trong vai một thương gia giàu có, tốt bụng tôi được “nàng” săn lùng ráo riết. Dù than là ở trại tị nạn nhưng hễ tôi online trên Yahoo! Messenger là “nàng” xuất hiện tỉ tê: “Anh là hiệp sĩ cứu đời em và em trai em, ơn này em chẳng bao giờ quên!”
Sau nửa tháng tung hứng, tôi bèn chấm dứt bằng cách hỏi thủ tục “cứu đời em”. “Em” liền thủ thỉ là phải chuyển vài chục ngàn USD làm thủ tục. Thấy tôi cứ ngâm cứu đề nghị này, “em” giảm giá dần dần xuống vài ngàn rồi cuối cùng chỉ còn vài trăm USD cũng chấp nhận. Khi tôi “biến mất” trên Yahoo! Messenger, khoảng nửa năm sau “nàng” vẫn cố bắt liên lạc và còn xuất hiện thêm một lô nick khác cố add nick tôi vào.
Các tổ chức Nigeria scam đã lừa đảo đến con số triệu USD tại các nước khác. Ở Việt Nam, khó biết chính xác thiệt hại vì những người bị lừa, thường là doanh nghiệp, chọn giải pháp im lặng, ngậm bồ hòn làm ngọt vì sĩ diện.
Trúng số, trúng thưởng
Chiêu này tương tự như Nigeria scam, thường gởi email thông báo nạn nhân đã trúng xổ số hay trúng thưởng một món hàng giá trị lớn. Cập nhật nhất là xổ số nhân World Cup... 2010 tại Nam Phi. Khi bạn bấm vào link trong mail sẽ thấy trang web của công ty xổ số rất nghiêm chỉnh. Trên web còn có hình ảnh và địa chỉ của những người trúng giải khác để bạn gởi email, gọi điện thoại liên lạc để họ xác nhận chuyện trúng thưởng là có thật. Hình ảnh những người trúng giải chụp cạnh đống tiền thưởng quả là hấp lực mê người. Và, để lãnh giải, bạn phải nộp tiền làm thủ tục, có khi lên tới vài chục ngàn USD.
Chiêu này ở Việt Nam cũng có khá nhiều người bị dính. Tác giả bài viết này từng giải thích cho một sinh viên nhận được email trúng số, khẳng định rằng đó chỉ là trò lừa. Thế nhưng, sau một tiếng nói khô cả cổ, chàng trai trẻ vẫn chưa thông: “Em thấy trên website của họ thông tin rất nghiêm chỉnh mà?”.
Đầu tư
Chiêu lừa này đơn giản là dùng lãi suất cao đến mức phi lý để dẫn dụ nạn nhân gởi tiền như kiểu colonyinvest làm vừa qua ở Việt Nam. Ở nước ngoài, số vụ lừa loại này đang giảm dần vì luật pháp chặt chẽ hơn, người dân cũng được thông tin đầy đủ nên tỉnh táo hơn.
XIN HÃY CẢNH GIÁC...
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét