Tự kỷ luật giống như đang giam hãm chính mình, thực ra đó mới là tự do nhất

Tự kỷ luật quyết định sự vận hành của mỗi một cỗ máy trong từng cá nhân, quyết định liệu bạn có thể trở thành một con người ưu việt hơn so với con người hiện tại hay không.

1. Những người “lợi hại” đều đóng vai “tàn nhẫn”

Người ta nói rằng Steve Jobs thức dậy lúc 4 giờ sáng khi còn trẻ và kết thúc một ngày trước 9 giờ tối. Ông từng nói: “Tự do đến từ đâu? Chính là từ sự tự tin. Mà sự tự tin lại đến từ tính tự kỷ luật”.

Tự kỷ luật là tự kiểm soát bản thân, và tự tin có thể kiểm soát mọi thứ. (Ảnh: Petrotimes)

Tỷ phú người Hoa – Lý Gia Thành, được biết đến với sự siêng năng và tự kỷ luật. Lịch trình làm việc và nghỉ ngơi của ông ấy rất nổi tiếng: Bất kể là mấy giờ đi ngủ, thì đều phải thức dậy lúc 5:59 sáng, sau đó đọc tin tức, chơi golf một tiếng rưỡi. Tiếp theo đó là đến văn phòng để bắt đầu làm việc. Trong mấy mươi năm, ngày nào cũng như ngày nào, sự tự kỷ luật của ông gần như là đang tự ngược đãi bản thân.

Nhiều người kinh doanh quản lý vấn đề công việc – nghỉ ngơi, chế độ ăn uống, thói quen, sở thích, thể lực, ham muốn… của họ như các vận động viên chuyên nghiệp. Nếu làm được điều này, bạn sẽ sớm chạm tay vào cánh cửa của người “lợi hại”. Một người tối nào cũng kiên trì chạy bộ, ăn ít và luyện tập nhiều thì đảm bảo trong công việc không thua kém bất kỳ ai.

Tự kỷ luật chính là nền tảng của cuộc sống: Nếu luật lệ nghiêm minh, bạn sẽ dễ dàng đi đúng quỹ đạo, tìm ra sai lầm, sửa chữa sai lầm, biểu hiện càng ngày càng tốt, cuộc sống tươi sáng và tràn đầy nhiệt huyết. Nếu luật lệ không nghiêm minh, thì mọi thứ sẽ hỗn loạn lộn xộn, sai lầm nối tiếp sai lầm, nản lòng và thấy tội lỗi, mọi thứ thành một mớ hỗn độn.

2. Thành công của người tự kỷ luật khiến người ta phải suy ngẫm

Steve Nash là cầu thủ NBA được nhiều người yêu thích, anh là một người đàn ông da trắng người Canada, bị chấn thương dây thần kinh lưng nghiêm trọng và được coi là “siêu sao bóng rổ tài năng nhất”. 

Một người như vậy, đã giành được danh hiệu “Cầu thủ có giá trị nhất trong hai mùa giải liên tiếp”. Trong lịch sử chỉ 10 người đã làm được điều này, chín người còn lại đều là những siêu sao như Jordan, Chamberlain…

Steve Nash là cầu thủ NBA được nhiều người yêu thích. (Ảnh: la-streetball)

Sự tự kỷ luật nổi tiếng của Nash chính là không ăn đường, thực phẩm chiên; vào ngày tập luyện, anh ăn sáu bữa một ngày, chủ yếu là cháo (không có gluten), hạnh nhân cắt lát, các loại hạt thô, trái cây, rau, cà rốt và cần tây sống.

Anh và đồng đội Grant Hill thuyết phục nhau không ăn socola, không ăn thức ăn nhiều calo. Hill cũng “thỉnh thoảng phạm giới và bị bắt”, còn Nash quả thật chưa bao giờ bị bắt gặp phá vỡ luật lệ.

Nash giới thiệu thực đơn của mình cho các đồng đội. Kết quả là, những thành viên trẻ tuổi trong đội Phoenix Suns đã nối gót học theo Nash, sau đó ai cũng được thay da đổi thịt. Cả đội đều đang cố gắng theo sát Nash: từ ăn, uống, luyện tập, rèn luyện, duy trì bầu không khí lành mạnh…

Thành công của Nash khiến những người bình thường phải suy ngẫm: Nếu bạn không có tài năng, bạn không bao giờ có thể trở thành Kobe hay McGrady, nhưng nếu bạn siêng năng và tự kỷ luật, ít nhất bạn vẫn có cơ hội trở thành Nash. Tài năng là do trời ban nhưng tự kỷ luật là do bạn quyết định.

3. Người tự kỷ luật không để dục vọng chi phối

Kiểm soát dục vọng là một kỹ năng sống quan trọng, đó là sự dày công tu dưỡng và phải được rèn luyện hàng ngày. 

Từ góc độ cảm tính, dục vọng quá đà sẽ nhấn chìm bạn. Nếu dục vọng gắn liền với lương tâm, thì không có gì phải sợ hãi, nhưng dục vọng quá mức sẽ nuốt chửng bạn. 

Từ góc độ nhân sinh, chúng ta nhất định phải biết cách tiết chế, không được tùy ý dung túng cho dục vọng. Không tin ư? Hãy đi hỏi Tùy Dương Đế Dương Quảng, một nhân vật phóng túng dục vọng quá độ trong lịch sử.

Dung túng giống như ngọn núi bị đổ, tự kỷ luật giống như se tơ. Đừng nuông chiều bản thân, đừng tự bào chữa cho mình. Hãy nghiêm khắc với bản thân, theo dòng thời gian, tự kỷ luật sẽ trở thành thói quen, trở thành một phương thức sống. Trong tương lai, bạn sẽ cảm ơn chính mình. 

Kiểm soát dục vọng là một kỹ năng sống quan trọng, đó là sự dày công tu dưỡng và phải được rèn luyện hàng ngày. (Ảnh: Cafebiz)

Nhiều người không biết tầm quan trọng của việc tu tâm, họ lấy cớ là do áp lực cuộc sống nên dung túng cho dục vọng. Khi bạn còn trẻ bạn phải nỗ lực đi lên, phải gạt bỏ hết mọi tạp niệm, giống như khi bạn dọn dẹp sân nhà phải cắt hết cỏ dại, tập trung vào sự trưởng thành của chính mình.  

Từ góc độ lý tính, việc kiểm soát dục vọng có thể hạ thấp ngưỡng giá trị. Khi còn là một học sinh nghèo, một chút đồ ăn vặt cũng khiến chúng ta say sưa hứng thú, một bữa KFC giống như bữa ăn mừng năm mới. Khi bạn lớn lên, bạn có thể kiếm được nhiều tiền, nhưng những món như tôm, bào ngư, hải sản tươi sống chưa chắc đã thu hút được sự hứng thú của bạn. Tại sao lại như vậy? Là do ngưỡng giá trị gây nên, sự kích thích liên tục đã làm tăng điểm kích động của dục vọng.

Mọi người thường nói: “Thời trẻ chịu khổ không phải là khổ, mà là phúc khí”. Đây không đơn thuần chỉ nói cho vui, mà điều này có cơ sở logic: tuổi trẻ chịu khổ là niềm hạnh được tung bay ngược gió, tuổi già chịu khổ là sự bi thương như một ngọn nến tàn đang đứng trước gió. Khổ trước sướng sau thì trong sự sung sướng vẫn có thể hồi tưởng lại mùi vị của cái khổ. Sướng trước khổ sau, thì chỉ có nước mắt ấm ức mà thôi.

4. Cái gọi là tham công tiếc việc, có thể chỉ là vì chưa đủ tự kỷ luật

Lúc mới đi làm, chưa bắt kịp với nhịp điệu công việc, nhiều người luôn phải làm thêm để hoàn thành công việc. Nhưng nếu biết quản lý thời gian, thì công việc và cuộc sống tất sẽ có cải thiện rõ rệt.

Cố gắng lên kế hoạch, viết nhật ký, kiểm soát sự tập trung, ưu tiên việc quan trọng trước, việc hôm nay không để ngày mai, việc nào ra việc nấy, xây dựng hệ thống quản lý thời gian của riêng mình, cân bằng giữa công việc và gia đình… 

Dần dần, bạn sẽ bắt đầu nhấc được mình ra khỏi mớ công việc hỗn độn, “nhảy ra bức tranh để ngắm tranh”, bắt đầu có thời gian để xem xét các mục tiêu của cuộc sống và nhân sinh… Nguồn gốc của tất cả những điều này đều bắt nguồn từ sự tự kỷ luật. 

Học cách kiềm chế bản thân và kiểm soát cuộc sống của bạn với một lịch trình nghiêm ngặt mới có thể mài giũa sự tự tin. (Ảnh: Quotes Pulse)

Nhiều người bắt đầu thói quen ngủ sớm và dậy sớm, lúc đầu là “khó chịu và không thoải mái”, nhưng sau đó là “tự giác thức dậy lúc sáu giờ mỗi ngày”. Lợi ích của việc dậy sớm là rất lớn, bạn có thể ung dung nhàn nhã ăn bữa sáng một cách từ tốn mà không phải chen chúc, chất lượng bữa trưa càng cao, thì bữa tối ăn càng ít và có một giấc ngủ ngon…

5. Tự kỷ luật mang lại cho bạn sự tự do 

Nếu tự do là mục tiêu của cuộc sống, thì nó cũng bao gồm ba khía cạnh khác, đó là tự do tài chính, tự do thời gian và tự do vai trò.

Để có thể theo kịp mục tiêu này, thì cần rèn luyện thường xuyên, tích lũy liên tục và ổn định, nỗ lực tự kỷ luật không lười biếng. Như vậy, kỷ luật sẽ mang lại cho bạn sự tự do mà những người phóng túng bản thân không cách nào có được.

Nhật Hạ biên dịch

Chìa khóa cho một cuộc sống hạnh phúc chính là tính tự kỷ luật

Đằng sau cuộc sống thành công của một người là muôn vàn khó khăn gian khổ phải trải qua. Chỉ người có khả năng tự kỷ luật mới có thể làm chủ được bản thân để gặt hái những thành công ấy. Và khi đó họ sẽ cảm thấy hạnh phúc, mãn nguyện và không phải hối tiếc về quãng đời đã đi qua.

Một nghiên cứu được thực hiện vào năm 2013 cho thấy những người có khả năng tự kiểm soát tốt bản thân là những người hạnh phúc hơn những người khác; đồng thời họ có khả năng đối mặt với những vấn đề trong cuộc sống và hạn chế được những hành động bất lợi cho mình. Người có tính tự kỷ luật cũng được xem là mẫu người khá lý tính khi đưa ra một quyết định nào đó.

 Chỉ người có khả năng tự kỷ luật mới có thể làm chủ được bản thân để gặt hái những thành công trong cuộc sống. (Ảnh qua Inc.com)

Trong khi đó, những người không thể kiểm soát hành vi của bản thân thường sẽ gặp phải những tổn thất về tài chính, tổn thương về tinh thần hoặc sau đó sẽ cảm thấy hối hận về hành động của mình. 

Dưới đây là 4 cách có thể giúp bạn trở thành người có kỷ luật hơn để gặt hái những thành công và hạnh phúc trong cuộc sống.

Hiểu được sự cố chấp của bản thân

Khi một người đang tập thói quen tự kiểm soát bản thân thì người đó sẽ sớm phát hiện kẻ thù lớn nhất của mình lại chính là tâm trí mình. Tại sao tâm trí chúng ta lại chống lại nỗ lực trau dồi tính tự kỷ luật của chính chúng ta? Bởi con người thường có xu hướng tiếp tục thực hiện một hành vi nào đó thay vì cố gắng thay đổi nó, cho dù hành vi đó tệ hại đến mức nào. 

Chẳng hạn bạn thường xuyên uống say bí tỉ và cảm thấy việc từ bỏ con ma men thật chẳng dễ chút nào. Hãy thử ngẫm lại xem tại sao đầu não bạn cứ cố kháng cự lại nỗ lực của bạn? Có phải bạn uống rượu vì cảm thấy mình đang cô đơn, buồn chán và chẳng có việc gì để làm? 

Nếu vậy bạn hãy thử tìm một công việc thú vị khiến bản thân bận rộn hơn, hay sống với niềm đam mê mà từ lâu trong lòng bạn vẫn ấp ủ. Nếu có thể được làm những công việc mình đam mê và yêu thích, đảm bảo bạn sẽ cảm thấy rất hứng thú và chìm đắm trong niềm hạnh phúc bất tận. Không chừng bạn còn có thể tạo ra những thành tựu bất ngờ nào đấy. Nhưng điều quan trọng nhất là khi đó chắc chắn bạn sẽ chẳng buồn tìm đến bia rượu để giải sầu nữa. 

Việc hình thành một thói quen mới sẽ giúp thay thế những thói quen cũ. Và trừ khi tìm ra được gốc rễ vấn đề vì sao đầu não bạn cứ khăng khăng cự tuyệt tính kỷ luật, nếu không bạn sẽ chẳng thể nào trở nên tự kỷ luật được.

Sống một cuộc sống khỏe mạnh

Người ta thường khó phát huy tính tự kỷ luật trong trạng thái cái bụng thường xuyên trống rỗng. Một người đang đói sẽ khó có thể tập trung vào bất cứ điều gì. Một số nghiên cứu cũng chỉ ra rằng những người có lượng đường trong máu thấp thường giải quyết vấn đề kém hơn. Vì vậy hãy ăn uống đầy đủ và lành mạnh. Ngoài ra bạn cũng nên cố gắng tập luyện thể dục thể thao để có một sức khỏe dẻo dai.

Có được thân thể khỏe mạnh chính là một điều kiện để thúc đẩy bản thân trở nên tự kỷ luật trong một quãng thời gian dài. Ngoài ra từ lúc bắt đầu tuân thủ nghiêm ngặt chế độ dinh dưỡng và luyện tập, não của bạn cũng đã được huấn luyện để thích ứng với việc bám sát mục tiêu. Vì thế duy trì một thân thể khỏe mạnh sẽ giúp bạn trui rèn tính kỷ luật và làm chủ bản thân tốt hơn.

Có mục tiêu lớn

Có mục tiêu lớn giúp chúng ta tập trung cải thiện bản thân tốt hơn so với việc làm một kẻ lông bông. (Ảnh: wikihow.com)

Nếu bạn muốn phát huy tính kỷ luật, hãy luôn đặt cho mình một mục tiêu lớn. Chắc chắn “tầm nhìn xa” sẽ giúp chúng ta tập trung cải thiện bản thân tốt hơn so với việc làm một kẻ lông bông. 

Chẳng hạn bạn luôn ấp ủ mục tiêu trong tương lai sẽ trở thành một cảnh sát. Mục tiêu dài hạn này sẽ giúp bạn có ý chí kiên cường hơn trong việc thúc ép bản thân phải có tính kỷ luật, nghiêm túc thực hiện những việc cần thiết để đạt được mục tiêu đó. 

Tuy nhiên, nếu mong muốn trở thành cảnh sát của bạn không đủ lớn, bạn có thể dễ bị những thứ khác làm sao nhãng và sẽ bỏ cuộc giữa chừng. Nhưng khi khao khát đạt được mục tiêu của bạn rất mãnh liệt, đến mức khiến bạn có thể vượt qua mọi khó khăn, trở ngại và sự biếng trễ của bản thân, thì khi ấy việc hình thành tính kỷ luật sẽ đến rất tự nhiên và không là vấn đề to tát với bạn nữa. Cùng theo đó, tính ề à và thái độ dễ dãi của bạn cũng sẽ chẳng còn.

Tự tưởng thưởng cho bản thân

Con người luôn có xu hướng tìm kiếm thứ gì đó để thưởng cho những cố gắng của bản thân. Và bạn cũng nên tự thưởng cho mình một phần thưởng xứng đáng mỗi khi đạt được một mục tiêu quan trọng. 

Giả sử mục tiêu của bạn là rèn luyện được khả năng tự kiểm soát bản thân để không bị nghiện mạng xã hội. Nếu trước đây bạn từng chúi mũi vào cái điện thoại hàng mấy giờ liền mỗi ngày và giờ đây đã giảm xuống dưới một giờ, bạn có thể tự thưởng cho bản thân một chút.

Chẳng hạn bạn có thể đến ngay shop thời trang và sắm cho mình một bộ cánh mà bạn vẫn mong ước. Cảm giác hài lòng khi có được bộ trang phục mình thích sẽ khiến bạn cảm thấy có động lực để đạt mục tiêu tiếp theo, từ đó giúp bạn nâng cao tính kỷ luật từng bước một.

Thiên Hoa biên dịch

Đường xa mới biết ngựa hay

Lòng người vốn là thứ dễ đổi thay, lại luôn biến hóa khôn lường. Bởi vậy, muốn hiểu rõ một người tốt xấu cần phải có thời gian, đây cũng là thước đo lòng người chính xác nhất.

Rồi đến lúc bạn sẽ thấy, nhân sinh chính là như vậy…

Vừa mới nói đấy mà đã thay đổi, vừa mới nghe đấy mà đã lạnh lùng, vừa mới nhìn đấy mà đã chán ghét rồi. 

Theo đuổi đấy nhưng rồi lại hững hờ, yêu thương đấy nhưng rồi lại phai nhạt, cứ nghĩ ngợi nhưng rồi cũng như không… 

Đường xa mới biết ngựa hay, ở lâu mới biết sự thẳng ngay của lòng người. (Ảnh: Yidianzixun)

Thời gian đã làm phôi pha tình cảm và ký ức, dịu dàng đấy, ác liệt đấy, rồi cũng hóa hư không. Cảnh vật đổi thay, vụt qua phút chốc, con người rồi cũng biến đổi đi, không còn như trước nữa. 

Thời gian trôi qua không bao giờ là uổng phí, nó nghiệm chứng nhân tâm, chứng kiến nhân tính, giúp bạn hiểu được sự thật, phân biệt giả dối. 

Không có gì không thể vượt qua, chỉ sợ không tìm thấy chính mình

Quả thật, lúc nào bạn cũng lo lắng sợ mất đi những người thân yêu bên mình. Nhưng có lẽ bạn lại quên hỏi: “Liệu có ai sợ mất đi mình không?” 

Nhân sinh, cứ cố gắng, cứ trân trọng, sống không thẹn với lương tâm là được rồi! 

Nhân sinh, cứ cố gắng, biết trân trọng, không thẹn với lương tâm là được rồi! (Ảnh: Yidianzixun)

Đời người ngắn ngủi, trong cuộc sống cũng không cần phải quá so đo, cũng không cần phải quá coi trọng lợi hại, được mất. 

Bạn càng quan tâm thì lại càng quẩn quanh trong được và mất mãi không dứt. Nếu như có thể xem nhẹ, tâm khoáng đạt rồi thì những cái gọi là được mất cũng không cần để tâm đến nữa. 

Tha thứ là một loại lý tính, thể hiện ra là một người có tu dưỡng và khí độ. Tha thứ cho người khác, kỳ thực cũng là mở một con đường cho chính mình.

Người biết tha thứ mới có thể đạt được hạnh phúc. Sở dĩ nói như vậy vì có được là do may mắn, mất đi cũng là do trong mệnh đã định như vậy rồi.

Đời người có hai việc quan trọng nhất…

Một là phải học được cách lựa chọn, hai là phải học được cách buông bỏ. Vận mệnh của chúng ta, quyết định bởi sự lựa chọn của chính chúng ta. 

Tất cả lựa chọn đều chứa trong nó mối nguy hiểm, tất cả lựa chọn đều phải trả giá thật nhiều, mấu chốt là ở chỗ bạn muốn gì, muốn buông bỏ cái gì?

Buông bỏ không phải là chịu thua, cũng không phải là đầu hàng, mà đó là một sự lựa chọn quan trọng. Không biết buông bỏ thì cũng không thể lựa chọn được.

Phía trước không lối vẫn cố đi vào, sao không lựa chọn lùi một bước, mở ra cho mình thêm một con đường, cho mình thêm một sự lựa chọn.

Nhân sinh vốn đơn giản, phức tạp là do lòng người.

-ST-

Chìa khóa thành công từ những bài học thất bại.

Nhiều người thành đạt trong cuộc sống đã rút ra kinh nghiệm: không có thất bại, trừ việc không cố gắng nữa.

Có một chàng trai trẻ được bổ nhiệm làm giám đốc của một ngân hàng. Anh ta chưa bao giờ mơ tưởng tới việc được làm giám đốc ở độ tuổi trẻ như vậy. Vì thế anh đến gặp vị giám đốc cũ, cao tuổi và hỏi: 

- Bác biết đấy, cháu vừa được bổ nhiệm làm Giám đốc. Cháu lo sợ rằng mình sẽ không làm tốt được. Cháu muốn xin bác vài lời khuyên, để làm người quản lý tốt thì cần phải có những gì?

- Quyết định đúng - Vị giám đốc cũ mỉm cười đáp.

Tất nhiên, chàng trai trẻ kỳ vọng câu trả lời nhiều hơn thế nên anh ta hỏi tiếp.

- Cháu biết điều đó thực sự là hữu ích nhưng bác có thể nói cụ thể hơn nữa? Làm sao cháu có thể đưa ra những quyết định đúng? 

Vị giám đốc lớn tuổi lại trả lời một cách đơn giản:

- Kinh nghiệm.

Chàng trai trẻ thở dài:

- Cháu hiểu, đó chính là mục đích của cháu đến đây. Cháu chưa hề có những kinh nghiệm cần thiết. Cháu cần làm gì để có được chúng?

Và vị giám đốc tiếp tục trả lời ngắn gọn cho câu thứ ba:

- Quyết định sai.

Điều này có thể áp dụng cho cuộc sống của chúng ta thế nào?

Những thất bại, sai lầm - mỗi chúng ta đều thường gặp phải. Nhưng quan trọng bạn có học từ những sai lầm và đi tiếp tới những trải nghiệm mới, thử thách mới? Hay bạn ôm lấy những sai lầm của mình để hình thành thái độ tiêu cực về chính mình và cuộc sống?

"Thất bại là cơ hội để bắt đầu lại một cách thông minh hơn" - Đó là lời của Henry Ford, nhà sản xuất ôtô nổi tiếng. Hầu hết mọi người chỉ nhắc đến thành công của Ford mà ít ai biết rằng Ford đã nhiều lần gặp thất bại. Ông từng chứng kiến những kế hoạch của mình sụp đổ ngay trước mắt, hết sạch vốn liếng đến 5 lần trước khi thành công.

Có thể bạn phiền lòng trước những thất bại của mình? Hãy nghĩ đến Ford, ông không chấp nhận những thất bại đó biến mình thành kẻ thất bại.

Một điều nữa bạn cũng cần nhớ. Đừng cố mang hết những gánh nặng và đối diện nỗi thất vọng một mình. Bạn có thể tìm một người đáng tin cậy và dựa vào họ, dù đó chỉ là một người lắng nghe bạn nói. Bạn sẽ tìm được sức mạnh từ đó.

Biên dịch: Xiem Lily

Tính khoe khoang.

Sử gia Trần Trọng Kim có nhận xét về đặc tính của người Việt Nam như sau: “…hay khoe khoang và ưa trương hoàng bề ngoài…” Nhận xét này có phần đúng nếu chúng ta chịu khó quan sát ngay trong đời sống cộng đồng của người Việt chúng ta. Có người khoe cá lạ đắt tiền trong hồ, người lại thích khoe chim quý trong lồng, người thì khoe vườn cây cảnh, không có những điều này thì khoe gia thế, địa vị, con cái, nhà cửa, xe cộ, tiền của… Các bạn có quan sát ở ngoài đường, những người có bắp thịt thì thích mặc áo ba lỗ không?

  

Khoe cái mình có đã không ai thích, vin vào cái bóng râm của người khác để khoe mình, kiểu “tiêu bạc giả” lại là một điều tệ hại. Một ông nhà văn kể chuyện ở tù mà cũng dẫn ra là ông chung trại với nhà văn này hay ông họa sĩ kia, hay một thời đã chơi thân với cô ca sĩ nổi tiếng này, uống rượu với nhạc sĩ lừng danh nọ.

Ông bạn viết lách của tôi có kể câu chuyện một người, trong lúc có chuyện đụng chạm với người lạ, cao hứng đã vỗ ngực hỏi người kia: “Ông có biết tôi là ai không?” Sau này hỏi ra mới biết ông ấy là chuyên viên hộ tống, theo xách cặp cho một ông tướng.

Chuyện khoe khoang rất dễ thấy nếu bạn ở xa mới lại. Trừ khi là người cần bán ngôi nhà đang ở hay đang làm công việc môi giới bán nhà, còn thì đừng bao giờ khoe nhà với bất cứ ai cả. Ngày nọ, một người mới chân ướt chân ráo đến Mỹ, gặp một ông bạn trên phố Bolsa, khẩn khoản mời về nhà, không phải là để dùng bữa tối hay hàn huyên tâm sự, mà là để “xem nhà cho biết!” Ông chủ nhà sợ bạn từ chối nên nói nhà ông cách đây có năm mười phút, nhưng đến ngôi nhà đẹp đẽ này, họ phải mất gần nửa giờ.

Người bạn mới gặp được yêu cầu cởi giày trước bậc cửa, và theo sự hướng dẫn của chủ nhà, lần lượt đi từ phòng khách, phòng gia đình đến nhà bếp, từ phòng ngủ lớn đến phòng ngủ nhỏ và mấy cái nhà cầu. Khi khoe nhà, người chủ dùng mấy chữ tiếng Anh để chỉ các loại phòng, khiến người mới đến cũng ngẩn ra. Ở mỗi nơi khách cũng lịch sự ghé đầu vào một tí, mà chủ nhà cũng không muốn cho khách vào sâu hơn, chỉ đủ cho người xem gật gù, chậc lưỡi hay xuýt xoa để làm vừa lòng bạn.

  

Đương nhiên, trong một ngôi nhà sang trọng phải có những vật dụng quí giá, đó là mức “tra tấn” tiếp theo về giá trị của mấy bức tượng mua từ Thái Lan trong chuyến du lịch 10 năm về trước hay một bức tranh thủy mặc được đem từ Đài Loan về. Tất cả đều xa lạ và làm buồn lòng cho khách viếng. Người vui và thỏa mãn trong buổi chiều hôm nay chính là người chủ của ngôi nhà lộng lẫy này, kiếm được người khoe nhà đâu phải chuyện dễ.

Những người Việt Nam mới sang, thường là những ngày đầu còn bị chao đảo vì múi giờ khác nhau, nhưng được bà con chở đi thăm một vài gia đình quen biết, mà đáng lý ra người mới sang là người được thăm viếng mới phải. Chủ nhà sau khi trà nước, đem một DVD cuốn phim đám cưới cô con gái đầu ra, bỏ vào máy cho phát hình, gọi là “để chú thím xem cho biết, kẻo hồi đám cưới cháu, chú thím ở xa.” Những hoạt cảnh của một buổi tiếp tân trong một nhà hàng Tàu với những ông bà áo quần lượt là, những lời chúc tụng được lặp đi lặp lại nhiều lần, MC nói chuyện nham nhở cùng với những trò chơi sàm sỡ lai căng, kèm theo lời thuyết giảng của ông bà chủ nhà là những gì rất xa lạ, mà khách buồn ngủ cũng phải lịch sự mở mắt xem. Không là phim đám cưới thì cũng là phim quay trong một chuyến du lịch, hay sinh nhật đứa cháu. Những cuốn phim này thường thường bỏ xó tủ, không có khán giả nên cần người xem.

Nhiều người thường đang ngồi trên ghế trong một tiệm hớt tóc hay uốn tóc, tay chân không động đậy được thì phải mở miệng, thường cao hứng đem hết chuyện gia đình, con cái ra khoe. Cũng tại nơi này, thỉnh thoảng đi hớt tóc, tôi lại bị một ông khách đang ngồi ghế bên cạnh tra tấn khi kể chuyện du lịch phương xa mới về, thường là Việt Nam mới có cái để nói, huênh hoang với số tiền đã tiêu.

Thường thì khoe khoang hay đi đôi với khoác lác. Có những người phụ nữ, chỉ sau mấy phút sơ giao, không ai đánh đập, tra hỏi, cũng đã cung khai hết sựthành đạt của các con bà: bao nhiêu bác sĩ, nha sĩ, bao nhiêu ngôi nhà bạc triệu ngoài biển hay trên đồi. Nhiều ông bà muốn khoe con vừa tốt nghiệp, phải dùng lối quảng cáo bằng cách đăng một cột báo cha mẹ chúc mừng con (!), không chúc mừng kiểu này thì ai biết đến phúc nhà.

Trong đám cưới, khi giới thiệu anh em cô dâu chú rể cũng không quên kèm theovăn bằng. Có gia đình gặp cảnh tang tóc, cũng ráng ghi chức tước bằng cấp của con cái người chết trên trang cáo phó, một công đôi việc, không ghi thì ai biết con cái làm rạng rỡ tông môn.

Nếu hai người cùng khoe cái mình có như nhau thì không ai nghe ai, nên thường người ta muốn khoe cái mình có trước mặt những người thiệt thòi hơn mình. Vì vậy nên có những người vụng về không có ý tứ, khoe nhà trước mặt người suốt đời ở nhà thuê, khoe con thành đạt với những gia đình có con chỉ làm thợ hay thất bại trong học vấn. Đã có lần giữa bạn bè, tại Sài Gòn, trong thời điểm có nhiều người vượt biên, một người bạn có con vượt biển, khoe con vừa được tàu Hòa Lan vớt trên Biển Đông, được nữ hoàng xứ này tiếp đón, được trợ cấp nhà cửa và tiền bạc, trước mặt một người bạn có con mới tử nạn trên biển cách đó không lâu. Khi người ta hứng khởi, sung sướng bởi cái mình có, khó mà giấu kín trong lòng.

Được khoe khoang nhiều nhất là chức tước và học vị. Nhiều khi tước vị không xứng với kiến thức và tài năng. Trên truyền hình có người để luôn hai tước vị giáo sư (!) và nhà văn cùng một lúc, nhưng khi nghe ông này giải thích với người nghe và người xem rằng Bộ Lại là… Bộ Học (dưới triều Nguyễn), và Bộ Nội Vụ là… Bộ Giáo Dục thì xem chừng ông bà xưa có câu “dốt hay khoe chữ” quả không sai.

Trong cộng đồng này nhiều người chưa đến tuổi sắp chết đã làm tổng kết tự khen mình với những tác phẩm kiểu “Vừa Đi Vừa Kể Chuyện” của “bác” như “60 Năm Viết Văn,” “50 Năm Sân Khấu,” “40 Năm Hoạt Động Cộng Đồng,” “20 Năm Làm Truyền Thông.”

Có nhà thơ dùng thêm một bút hiệu khác để tiện cho việc… tâng bốc mình.

Trong 10 cuốn hồi ký xuất bản ở hải ngoại thì đã có tám cuốn viết ra để kể công trận, khoe tài, chứ không thấy ai đấm ngực nhận lỗi mình hay sám hối.

Một bác sĩ tâm thần người Pháp, Dominique Esquirol, đã ví von một câu nghe thấm thía: “Con người cũng như bông lúa: Khi không hạt, nó ngẩng cao đầu, khi trĩu hạt, nó cúi mình xuống!”

Tạp ghi Huy Phương

Công nghệ ăn mày

Tôi xách túi đồ nhãn hiệu Levi’s ra khỏi Plaza rồi đứng lại ở cửa chờ bạn. Một tay ăn mày chuyên nghiệp phát hiện ra tôi, sán tới đứng trước mặt.

Hắn đã dạy tôi một bài học kinh tế còn sâu sắc hơn một khoá học tại chức kinh tế ở trường. Tôi kể câu chuyện này chính bởi ý nguyện của tay ăn mày đó.

- Xin anh… cho tôi ít tiền đi! - Tôi đứng đó chả có việc gì nên tiện tay vứt cho hắn đồng tiền xu, rồi bắt chuyện cùng nhau.

Ăn mày rất thích kể lể.

- Tôi chỉ ăn mày quanh khu mua sắm này thôi, anh biết không? Tôi chỉ liếc một phát là thấy anh ngay. Đi mua Levi’s ở Plaza chắc chắn nhiều tiền…

- Hả? Ông cũng hiểu đời phết nhỉ! - Tôi ngạc nhiên.

- Làm ăn mày, cũng phải ăn mày cho nó có khoa học. - Ông ta bắt đầu mở máy.

Tôi ngẫm nghĩ một lát, thấy thú vị bèn hỏi:

- Thế nào là ăn mày một cách khoa học?

Tôi nhìn kỹ ông ta, đầu tóc rối bù, quần áo rách nát, tay gầy giơ xương, nhưng lại sạch sẽ.

Ông ta giảng giải:

- Ai chẳng sợ và ghét ăn mày, nhưng tôi tin anh không ghét tôi, tôi đoán chắc điều đó. Đấy là điểm tôi khác biệt với những thằng ăn mày khác.

Tôi gật đầu đồng ý, đúng là tôi không ghét ông ta, nên tôi đang nói chuyện với ông ta đấy thôi.

- Tôi biết phân tích SWOT, những ưu thế, bất lợi, những cơ hội và nguy cơ. Đối mặt với những thằng ăn mày là đối thủ cạnh tranh của tôi, ưu thế (Strengths) của tôi là tôi không làm người ta phản cảm, lánh sợ. Cơ hội (Opportunities) và nguy cơ (Threats) thì chỉ là những yếu tố điều kiện bên ngoài thuộc về hoàn cảnh, có thể là dân số ở đây đông hay vắng, thành phố có quyết định chỉnh trang đô thị, dẹp hè phố chăng…

- …....?

- Tôi đã từng tính toán rất cụ tỉ (cụ thể và tỉ mỉ) rằng, khu vực thương mại này người qua lại đông, mỗi ngày khoảng mười nghìn người, nghèo thì nhiều lắm, nhưng người giàu còn nhiều hơn. Trên phương diện lý luận thì giả như mỗi ngày tôi xin được mỗi người một đồng xu một nghìn đồng, thì mỗi tháng thu nhập của tôi đã được ba trăm triệu đồng . Nhưng thực tế thì đâu phải ai cũng cho ăn mày tiền, mà một ngày làm sao tôi đi xin được mười nghìn lượt người. Vì thế, tôi phải phân tích, ai là khách hàng mục tiêu của tôi, đâu là khách hàng tiềm năng của tôi.

Ông ta lấy giọng nói tiếp:

- Ở khu Plaza này thì khách hàng mục tiêu của tôi chiếm khoảng 30% số lượng người mua sắm, tỉ lệthành công khoảng 70%. Lượng khách hàng tiềm năng chiếm khoảng 20%, tỉ lệ thành công trên đối tượng này khoảng 50%. Còn lại 50% số người, tôi chọn cách là bỏ qua họ, bởi tôi không có đủ thời gian để tìm vận may của mình với họ, tức là xin tiền họ.

- Thế ông định nghĩa thế nào về khách hàng của ông? - Tôi căn vặn.

- Trước tiên, khách hàng mục tiêu nhé. Thì những nam thanh niên trẻ như anh đấy, có thu nhập, nên tiêu tiền không lưỡng lự. Ngoài ra các đôi tình nhân cũng nằm trong đối tượng khách hàng mục tiêu của tôi, họ không thể mất mặt trước bạn khác phái, vì thế đành phải ra tay hào phóng. Rồi tôi chọn các cô gái xinh đẹp đi một mình là khách hàng tiềm năng, bởi họ rất sợ bị lẽo đẽo theo, chắc chắn họ chọn cách bỏ tiền ra cho rảnh nợ. Hai đối tượng này đều thuộc tầm tuổi 20-30. Nếu tuổi khách hàng nhỏ quá, họ không có thu nhập, mà tuổi già hơn, thì họ có thể đã có gia đình, tiền bạc bị vợ cầm hết rồi. Những ông chồng đó biết đâu có khi đang âm thầm tiếc hận rằng không thể ngửa tay ra xin tiền của tôi ấy chứ!

- Thế thì mỗi ngày ông xin được bao nhiêu tiền?

- Thứ hai đến thứ sáu, sẽ kém một chút, khoảng hai trăm nghìn. Cuối tuần thậm chí có thể 4-500 nghìn.

- Hả? Nhiều vậy sao?

Thấy tôi nghi ngờ, ông ta tính cho tôi thấy:

- Tôi cũng khác gì anh, tôi cũng làm việc tám giờ vàng ngọc. Buổi sáng từ 11h đến tối 7h, cuối tuầnvẫn đi làm như thường. Mỗi lần ăn mày một người tôi mất khoảng 5 giây, trừ đi thời gian tôi đi lại, di chuyển giữa các mục tiêu, thường một phút tôi xin được một lần được một đồng xu 1 nghìn, 8 tiếng tôi xin được 480 đồng một nghìn, rồi tính với tỉ lệ thành công 60% [(70%+50%)÷2] thì tôi được khoảng 300 nghìn.

Chiến lược ăn mày của tôi là dứt khoát không đeo bám khách chạy dọc phố. Nếu xin mà họ không cho, tôi dứt khoát không bám theo họ. Bởi nếu họ cho tiền thì đã cho ngay rồi, nếu họ cho vì bị đeo bám lâu, thì tỉ lệ thành công cũng nhỏ. Tôi không thể mang thời gian ăn mày có giới hạn của tôi để đi lãng phí trên những người khách này, trong khi tôi có thể xoay ngay sang mục tiêu bên cạnh.

Trời, tay ăn mày này có đầu óc quá đi, phân tích như thể giám đốc kinh doanh hoặc giám đốc tiếp thị vậy.

- Ông nói tiếp đi! - Tôi hào hứng.

- Có người bảo ăn mày có số may hay xui, tôi không nghĩ thế. Lấy ví dụ cho anh nhé, nếu có một thanh niên đẹp trai và một phụ nữ xinh đẹp đứng trước cửa shop đồ lót, thì anh sẽ chọn ai để ăn mày?

Tôi ngẫm nghĩ rồi bảo, tôi không biết.

- Anh nên đi đến xin tiền anh thanh niên kia. Vì đứng bên anh ta là một phụ nữ đẹp, anh ta chẳng lẽ lại không cho ăn mày tiền. Nhưng nếu anh đi xin cô gái đẹp, cô ta sẽ giả vờ là ghê sợ anh rồi lánh xa anh.

Thôi cho anh một ví dụ nữa: Hôm nọ đứng ở cửa siêu thị BigC có một cô gái trẻ tay cầm túi đồ vừa mua từ siêu thị, một đôi nam nữ yêu nhau đang đứng ăn kem, và một anh chàng đóng bộ công chức chỉnh tề, tay xách túi đựng máy tính xách tay. Tôi chỉ nhìn họ ba giây, sẽ không ngần ngừ bước thẳng tới mặt cô gái trẻ xin tiền, cô gái cho tôi hẳn hai đồng xu, nhưng ngạc nhiên hỏi tôi tại sao chỉ xin tiền có mỗi cô ta. Tôi trả lời rằng, cái đôi tình nhân kia đang ăn, họ không tiện rút ví ra cho tiền, anh kia trông có vẻ lắm tiền, trông như sếp nhưng vì thế trên người họ thường không có sẵn tiền lẻ. Còn cô vừa mua sắm ở siêu thị ra, cô tất còn ít tiền thừa, tiền lẻ.

Chí lý, tôi càng nghe tay ăn mày nói càng tỉnh cả người ra.

- Cho nên tôi bảo rồi, tri thức quyết định tất cả!

Tôi nghe sếp tôi nói bao lần câu này, nhưng đây là lần đầu tôi nghe một thằng ăn mày nói câu này.

- Ăn mày cũng phải mang tri thức ra mà ăn mày. Chứ ngày ngày nằm ệch ra ở xó chợ, cầu thang lên đường vượt giao lộ, xin ai cho được tiền? Những người đi qua giao lộ, chạy qua cổng chợ đều vội vàng hoặc cồng kềnh, ai ra đấy mà chơi bao giờ, ra đấy xin chỉ mệt người. Phải trang bị tri thức cho chính mình, học kiến thức mới làm người ta thông minh lên, những người thông minh sẽ không bao giờ ngừng học hỏi kiến thức mới. Thế kỷ 21 rồi, bây giờ người ta cần gì, có phải là cần nhân tài không?

Có lần, có một người cho tôi hẳn 50 nghìn, nhờ tôi đứng dưới cửa sổ gào: "Hồng ơi, anh yêu em", gào 100 lần. Tôi tính ra gọi một tiếng mất 5 giây, thời gian cũng tương tự như tôi đi ăn mày một lần, nhưng lợi nhuận đạt được chỉ 500 đồng, còn kém đi ăn mày, thế là tôi từ chối.

Ở đây, nói chung một tay ăn mày một tháng có thể đi xin được một nghìn hoặc tám trăm lần. Người nào may mắn thì cùng lắm đi xin được khoảng hai nghìn lần. Dân số ở đây khoảng ba triệu, ăn mày độ chục anh, tức là tôi cứ khoảng mười nghìn người dân mới ăn mày một người. Như thế thu nhập của tôi ổn định, về cơ bản là cho dù kinh tế thế giới đi lên hay đi xuống, tình hình xin tiền của tôi vẫn ổn
định, không biến động nhiều.

Trời, tôi phục tay ăn mày này quá!

- Tôi thường nói tôi là một thằng ăn mày vui vẻ. Những thằng ăn mày khác thường
vui vì xin được nhiều tiền. Tôi thường bảo chúng nó là, chúng mày nhầm rồi. Vì vui vẻ thì mới xin được nhiều tiền chứ.

Quá chuẩn!

- Ăn mày là nghề nghiệp của tôi, phải hiểu được niềm vui do công việc của mình mang lại. Lúc trời mưa ít người ra phố, những thằng ăn mày khác đều ủ rũ oán trách hoặc ngủ. Đừng nên như thế, hãy tranh thủ mà cảm nhận vẻ đẹp của thành phố. Tối về tôi dắt vợ và con đi chơi ngắm trời đêm, nhà ba người nói cười vui vẻ, có lúc đi đường gặp đồng nghiệp, tôi có khi cũng vứt cho họ một đồng xu, để thấy họ vui vẻ đi, nhìn họ như nhìn thấy chính mình.

- Ối ông cũng có vợ con?

- Vợ tôi ở nhà làm bà nội trợ, con tôi đi học. Tôi vay tiền ngân hàng mua một căn nhà nhỏ ở ngoạithành, trả nợ dần trong mười năm, vẫn còn sáu năm nữa mới trả hết. Tôi phải nỗ lực kiếm tiền, con tôi còn phải học lên đại học, tôi sẽ cho nó học Quản trị kinh doanh, Marketing, để con tôi có thể trởthành một thằng ăn mày xuất sắc hơn bố nó.

Tôi buột miệng:

- Ông ơi, ông có thu nhận tôi làm đệ tử không?...

-ST-